○ บทความโดย บารออ์ นิซาร ไรยาน
อาจารย์ด้านหะดีษ สาขาอุศูลุดดีน มหาวิทยาลัยอิสลาม กาซ่า
● ความวุ่นวายทางการเมือง
นอกจากสงครามแล้ว ความวุ่นวายทางการเมืองและบ้านเมืองสุ่มเสี่ยงต่อภัยอันตราย ก็ทำให้การละหมาดวันศุกร์และละหมาดญามาอะฮ์หยุดชะงักลงเช่นเดียวกัน
อิบนุชาฮีน อัลมัลตีย์ ( ฮ.ศ.920 / ค.ศ. ) กล่าวในหนังสือ ‘نيل الأمل في ذيل الدول ว่า ในวันศุกร์หนึ่งของปี ฮ.ศ.802/ เกิดความวุ่นวายในหมู่เชื้อพระวงศ์แห่งราชวงศ์มามาลีก กรุงไคโรสะท้านสะเทือน บรรดามัสยิดต่างถูกปิด บางมัสยิดคุตบะฮ์สั้น บางมัสยิดละหมาดสั้น บางมัสยิดไม่มีการละหมาด ผู้คนตกอยู่ในความหวาดผวา บรรดาร้านรวงต่างปิดเงียบ
ส่วนในดินแดนอิสลามแถบแอฟริกาเหนือ อาบูอัลอับบาส อัลนาซิริ ( ฮ.ศ.1315) นักประวัติศาสตร์ ได้กล่าวในหนังสือ ‘الاستقصا لأخبار دول المغرب الأقصى ของเขาว่า เมื่อสุลต่านอับดุลมาลิก บินไซดาน ถูกปลงพระชนม์ น้องชายก็ถูกสถาปนาขึ้นแทน ได้เกิดความวุ่นวายขึ้นทั่วเมืองพาส การละหมาดวันศุกร์ ละมาดตารอเวียะห์ ที่มัสยิดกอรอวียีน ก็หยุดชะงักไปเป็นระยะเวลาหนึ่ง ไม่มีการละหมาดในคืนลัยละตุลกอดร์เว้นแต่ผู้ชายคนเดียว อันเนื่องจากความสยองขวัญและการสู้รบ
อิบนุอะซารี อัลมะรอกิชีย์ กล่าวในหนังสือ البيان المغرب ว่า เมื่อเผ่าบะนูอาบีด ( ราชวงศ์ฟาติมีย์) เดินทางไปยังอียิปต์ บรรดากษัตริย์แห่งซอนฮาจยังคงเอ่ยนามของพวกในขณะคุตบะต์ละหมาดวันศุกร์ ทำให้ชาวเมืองกัยรอวานไม่พอใจ พวกเขาจึงละทิ้งการละหมาด จนกระทั่งไม่มีใครไปละหมาดวันศุกร์แม้แต่คนเดียว การละหมาดวันศุกร์จึงหยุดไปนาน
ทั้งนี้การดุอาอ์ในคุตบะฮ์วันศุกร์ให้แกราชวงศ์มามาลีก ดำเนินไปจนกระทั่งปี ฮ.ศ.440
เป็นทัศนคติที่แปลกประหลาดสำหรับชาวกัยรอวาน ผู้ซึ่งเป็นปฏิปักษ์อย่างยิ่งต่อราชวงศ์ฟาติมีย์ พวกเขาสามารถละทิ้งการละหมาดวันศุกร์เพราะต้องการปกป้องรักษาศาสนาของพวกเขา ไม่ยอมรับฟังคำสรรเสริญต่อผู้นำที่พวกเขาเห็นว่าเป็นทรราช
● บทสรุป
การทบทวนประวัติศาสตร์โดยย่อ เกี่ยวกับเหตุการณ์การงดละหมาดวันศุกร์และละหมาดญามาอะฮ์ในมัสยิดของชาวมุสลิม
ทำให้เห็นว่า สิ่งที่เกิดขึ้นกับเราในวันนี้ ตั้งแต่การหยุดละหมาดวันศุกร์และละหมาดญามาอะฮ์ เพราะกลัวว่าจะมีส่วนร่วมในการแพร่ระบาดของ "โคโรนา" ไม่ใช่เหตุการณ์พิเศษที่ไม่เคยเกิดขึ้นในประวัติศาสตร์ หากทว่ามีเหตุการณ์ที่มีลักษณะคล้ายกันนี้เกิดขึ้นมากมาย บ้างร้ายแรงกว่า บ้างเบาบางกว่า
สถานการณ์โคโรน่าวันนี้แม้จะนานแค่ไหนสักวันก็ต้องยุติลง มัสยิดต่างๆ จะกลับมาเต็มไปด้วยผู้คนที่รักและหวงแหนมัสยิดกันอีกคำรบหนึ่ง